باغ ارم شیراز، یکی از آثار معماری برجسته ایران، در قلب شهر شیراز واقع شده است. این باغ، که به عنوان یکی از گنجینه‌های فرهنگی و تاریخی ایران شناخته می‌شود، در طول سال‌ها به عنوان مقصد گردشگری محبوب برای گردشگران داخلی و خارجی شناخته شده است.
باغ ارم از زمانهای قدیمی و در دوره‌های مختلف تاریخی ایران، به عنوان باغی با بناها و فضای منحصر به فرد، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این باغ که به دستور شاهان و امرای ایران در طول تاریخ ساخته شده است، شاهکاری از معماری ایرانی را به نمایش می‌دهد.
تاریخچه باغ ارم شیراز از زمانهای قاجار تا امروز
بناهای باغ ارم در طول تاریخ تغییرات و تعمیرات مختلفی را تجربه کرده‌اند. در اواخر دوران زندیه، حدود ۷۵ سال باغ تحت سلطنت سران ایل قشقائی بود و به عنوان مقر فرمانروایی آنها استفاده می‌شد. سپس در زمان ناصرالدین شاه قاجار، عمارت دیگری در باغ احداث شد که ساخت آن چندین سال طول کشید.
بعداً ابوالقاسم خان نصیرالملک، داماد و خواهرزاده ناصرالدین شاه، تزیینات و بخش‌های نیمه کاره بنا را تکمیل کرد. در اواخر دوره سلطنت مظفرالدین‌شاه قاجار، نصیرالملک باغ ارم را خریداری کرد و کتیبه‌ای با نوشته‌ی «از وزیر شه نصیرالملک راد، دائمش باغ ارم آباد باد» در ورودی شمال شرقی باغ قرار داد. سپس باغ ارم به مالکیت همسر شاه پهلوی درآمد و پس از آن به دانشگاه شیراز واگذار شد.
بازدیدی از طبقات مختلف عمارت باغ ارم شیراز
عمارت باغ ارم شیراز به عنوان یکی از آثار معماری تاریخی و فرهنگی ایران، از طبقات مختلفی تشکیل شده است که هر کدام کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند. این بنا با طراحی زیبا، استفاده از کاشی‌کاری‌های معرق، تصاویر نقاشی‌های روی آجرها و سقف‌ها، و چیدمان داخلی منحصر به فرد خود، از جاذبه‌های گردشگری محبوب در شیراز و ایران است و هر ساله گردشگرانی از سراسر جهان را به خود جذب می‌کند
عمارت باغ ارم در شیراز از ۳ طبقه تشکیل شده است، هر طبقه دارای کاربردها و ویژگی‌های خاصی است که عبارت‌اند از:
۱. طبقه اول عمارت باغ ارم شیراز:
این طبقه که همچنین به عنوان طبقه همکف یا هم سطح با زمین شناخته می‌شود، شامل تالار حوضخانه است. این بخش به عنوان یک مکان خنک در روزهای گرم سال استفاده می‌شد و دارای یک آب‌نمای زیبا است که از وسط آن می‌گذرد و باعث خنک شدن این بخش می‌شود. همچنین ستون سنگی بسیار زیبا در وسط این بخش قرار دارد که با حجره‌های معرق و هفت رنگ تزئین شده است.
۲. طبقه دوم عمارت باغ ارم شیراز:
این طبقه شامل یک ایوان بزرگ، سالن و راهرو است. در اطراف ایوان اصلی، دو ایوان کوچک‌تر قرار دارد و در ایوان بزرگ، سقفی بلند و مسطح وجود دارد که دو ستون رنگی یکپارچه را به تصویر می‌کشد. بر سر ستون‌های این طبقه تصاویری از مردان با لباس‌های قاجاری و گل و بوته قرار دارد. گچ‌بری‌های زیبا نیز بر روی دیوارهای سه طرف این طبقه وجود دارد. همچنین آشپزخانه این طبقه در بالای آشپزخانه طبقه اول قرار دارد.
۳. طبقه سوم عمارت باغ ارم شیراز:
این طبقه شامل یک سالن بزرگ مشابه سالن طبقه دوم است و در وسط آن پنجره‌هایی وجود دارد که به ایوان اصلی باز می‌شوند. سقف این طبقه نیز با تیرهای چوبی ساخته شده و دو سالن دیگری را شامل می‌شود. دو سالن این طبقه از سقف با تیرهای چوبی ساخته شده است و نقش‌هایی با طرح‌های متنوع از جمله گل و بوته، حیوانات و صحنه‌های شکارگاهی بر روی سقف‌ها وجود دارد. علاوه بر این، اتاق‌های این طبقه نیز با دیوارهایی از کاشی‌های معرق و مجسمه‌های سفالی زینت‌بخشی شده‌اند.
سایر بناهای باشکوه این عمارت تاریخی
باغ ارم شیراز به عنوان یکی از آثار تاریخی و فرهنگی ایران، دارای بناها و کتیبه‌های متعددی است. علاوه بر کتیبه‌های مذکور، بناهای دیگری نیز در این باغ وجود دارند که عبارت‌اند از:
-
اندرون:
اندرون، یک محوطه در پشت ساختمان اصلی است که شامل دو سالن و ۵ اتاق است. این بنا، که با بنای اصلی هماهنگی زیبایی دارد، با کاشی‌کاری‌های زیبا تزئین شده است. همچنین، در طرفین اتاق مرکزی، دو ستون با کاشی‌کاری‌های معرق قرار دارند که زیبایی این بنا را تکمیل می‌کنند. در غرب اندرون، همچنین یک عمارت یک طبقه وجود دارد که سطح آن بالاتر از محوطه‌ی اندرون قرار دارد.
-
بخش اداری:
بخش اداری، یک مجموعه ۸ اتاقه در جوار عمارت اصلی است که برای واحد سرپرستی و امور اداری مجموعه استفاده می‌شود.
-
موزه سنگ و گوهر دریای نور:
در عمارت اصلی باغ واقع شده و در سال ۱۳۹۰ شروع به کار کرده است. این موزه شامل بیش از ۱۴۰ نوع سنگ و گوهر کمیاب و ارزشمند است که شما می‌توانید از آن دیدن کنید.
-
گذرگاه باغ ارم:
یکی از زیباترین بخش‌های این باغ است. این گذرگاه اصلی باغ از عمارت تا انتها کشیده شده و قدم زدن در آن باعث طراوت و سرزندگی می‌شود. سروهای سر به فلک این گذرگاه را احاطه کرده‌اند و بین آنها سروناز بلند هزار ساله‌ای قرار دارد که بلندترین آن‌هاست. همچنین، گذرگاه دیگری نیز از شمال به سمت جنوب باغ وجود دارد که در انتها به همین گذرگاه اصلی منتهی می‌شود.
-
کتیبه‌های باغ ارم شیراز:
یادگار دوران نصیرالملک هستند. در ورودی ضلع شمال شرقی باغ، چندین کتیبه وجود دارد. یکی از آنها با عبارت “نصر من الله و فتح قریب” و کتیبه‌ی دیگری با عبارت “بسم الله الرحمن الرحیم” است. همچنین، بیت شعر “از وزیر شه نصیر الملک راد، دائمش باغ ارم آباد باد” نیز به خط نستعلیق روی یکی از کتیبه‌ها به چشم می‌خورد. در دو طرف ورودی شمال شرقی باغ، دو طاق نما با کتیبه‌هایی از آیات قرآن قرار دارند.
همچنین، کتیبه‌های دیگری از اشعار شاعران پرآوازه شیراز، حافظ و سعدی، در نمای شرقی عمارت وجود دارند که به خط نستعلیق نوشته شده‌اند. علاوه بر این، دو کتیبه با تصویر سرباز هخامنشی در طرفین ایوان اصلی عمارت قرار دارند. این سرباز یک نیزه و یک گرز در دست دارد و تصویر بازسازی شده‌ی این سرباز را نیز می‌توانید در باغ ارم شیراز مشاهده کنید.
جواهری تاریخی و فرهنگی در قلب شیراز
باغ ارم شیراز با تاریخچه‌ی بسیار طولانی و آثار تاریخی و فرهنگی غنی، یکی از جواهرات بزرگ ایران است. این باغ با طبیعت بکر و زیبای خود، همچنین بناها و کتیبه‌های با ارزشی که در آن وجود دارند، جاذبه‌ای منحصر به فرد برای بازدیدکنندگان است.
این باغ به عنوان یک جواهره فرهنگی و تاریخی، افتخاری برای ایران و شهر شیراز محسوب می‌شود و یک مقصد برجسته برای بازدیدکنندگان محلی و خارجی است.
سوالات متداول
- باغ ارم در کجا واقع شده است؟
در نزدیکی میدان ارم و مجموعه‌ی دانشگاه شیراز قرار دارد، یک گوهر تاریخی و فرهنگی در قلب شیراز است. - چه طبقاتی در باغ ارم وجود دارد؟
باغ ارم شامل سه طبقه است که عبارتند از: طبقه زیرین، طبقه میانی و طبقه بالا. - باغ ارم شیراز در چه دوره‌های تاریخی ایران بنا شده است؟
باغ ارم شیراز در طول تاریخ ساخته شده و توسعه یافته است و به دستور شاهان و امرای ایران در دوره‌های مختلف تاریخی ایران بنا شده است، از جمله دوره‌های صفوی، قاجار و پهلوی.