آیین سنتی و زیبای “گل غلتان” در دامغان، با قدمتی دیرینه و پیوندی عمیق با باورها و رسوم محلی، یکی از جاذبه‌های فرهنگی منحصربه‌فرد ایران است که هر ساله در فصل بهار و همزمان با رویش گل‌های محمدی، برگزار می‌شود. این آیین که با هدف حفظ سلامتی و شادابی نوزادان انجام می‌گیرد، نه تنها جلوه‌ای از فرهنگ غنی مردم این منطقه را به نمایش می‌گذارد، بلکه فرصتی برای تجربه فضایی سرشار از عطر گل و صمیمیت خانوادگی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. در این مطلب از مجله گردشگری بلیط اینجا ، قصد داریم تا شما را با این رسم دلنشین بیشتر آشنا کرده و سفری مجازی به دامغان در فصل گل‌های محمدی داشته باشیم.
گل غلتان چیست و چگونه برگزار می‌شود؟
آیین سنتی “گل غلتان” در دامغان، مراسمی زیبا و پر از مهر است که معمولاً در اولین بهار زندگی نوزاد، یعنی زمانی که او حدوداً چهل روزه می‌شود، برگزار می‌گردد. هدف اصلی از برگزاری این آیین، حفظ سلامتی، شادابی و دور نگه داشتن نوزاد از بیماری‌ها و چشم‌زخم‌ها در طول زندگی‌اش است. این مراسم با حضور اعضای نزدیک خانواده، به ویژه مادر، مادربزرگ‌ها، عمه‌ها و خاله‌ها، در فضایی آکنده از صمیمیت و عطر گل‌های محمدی برگزار می‌شود.
آیین گل غلتان در دامغان، نه تنها یک رسم سنتی برای حفظ سلامتی نوزاد است، بلکه نمادی از عشق، امید و آرزوی خانواده برای آینده‌ای روشن و پر از سلامتی برای فرزندشان به شمار می‌رود. این مراسم، پیوند عمیق بین انسان، طبیعت و باورهای فرهنگی را به زیبایی به تصویر می‌کشد.
ریشه‌ها و باورهای نهفته در آیین گل غلتان
آیین گل غلتان در دامغان، تنها یک مراسم سطحی برای خوشبو کردن نوزاد نیست؛ بلکه ریشه در باورها و سنت‌های عمیق مردم این منطقه دارد و قدمت آن به سال‌های دور بازمی‌گردد. این آیین، پیوندی ناگسستنی با طبیعت، اعتقادات مذهبی و آرزوهای قلبی خانواده برای سلامتی و سعادت فرزندانشان دارد.
ریشه‌های تاریخی و فرهنگی
اگرچه تاریخ دقیق پیدایش آیین گل غلتان به طور مستند مشخص نیست، اما شواهد و نقل قول‌های محلی حاکی از آن است که این رسم برای بیش از صد سال در دامغان و به ویژه در شهر امیریه (که به عنوان پایتخت گل غلتان ایران شناخته می‌شود) رواج داشته است. مشابه این آیین، با تفاوت‌هایی در جزئیات، در برخی دیگر از مناطق ایران که گل محمدی کشت می‌شود، مانند کاشان و برخی شهرهای استان سمنان نیز برگزار می‌گردد. این گستردگی نسبی نشان می‌دهد که باورهای مشابهی در ارتباط با خواص گل محمدی و تأثیر آن بر سلامتی نوزادان در فرهنگ عامه وجود داشته است.
باورهای سنتی و فلسفه برگزاری
مهم‌ترین باور در پسِ برگزاری آیین گل غلتان، اعتقاد به خواص شفابخش و محافظت‌کننده گل محمدی است. مردم دامغان بر این باورند که عطر خوش و لطافت گلبرگ‌های محمدی می‌تواند حساسیت‌های فصلی، بیماری‌های پوستی و به طور کلی ناخوشی‌ها را از نوزاد دور نگه دارد و سبب طراوت و شادابی او شود. برخی نیز معتقدند که این آیین، نوزاد را در برابر چشم‌زخم و انرژی‌های منفی محافظت می‌کند.
پیوند با طبیعت و برکت بهار
برگزاری این آیین در فصل بهار و همزمان با رویش گل‌های محمدی، نمادی از شادابی، نو شدن و برکت طبیعت است. خانواده‌ها با استفاده از این نعمت الهی، برای سلامتی و آینده‌ی روشن فرزند خود دست به دعا برمی‌دارند و او را به نوعی با این چرخه زیبای طبیعت پیوند می‌دهند.
در حین غلتاندن نوزاد در گل‌ها، بزرگترهای خانواده معمولاً دعاهایی برای سلامتی، طول عمر با عزت و خوشبختی او می‌خوانند. این آیین، فرصتی برای ابراز عشق و آرزوهای قلبی خانواده برای نوزاد است.
زمان برگزاری آیین گل غلتان
آیین گل غلتان به طور سنتی برای نوزادانی برگزار می‌شود که اولین بهار زندگی خود را سپری می‌کنند و معمولاً در حدود چهل روزگی نوزاد انجام می‌گیرد. با این حال، اگر تولد نوزاد با فصل بهار و زمان رویش گل‌های محمدی مصادف شود، ممکن است این آیین زودتر و در دهمین روز پس از تولد نیز برگزار شود.
به طور کلی، بهترین زمان برای مشاهده یا شرکت (به صورت غیرمستقیم) در آیین گل غلتان در دامغان، فصل بهار و به طور دقیق‌تر از اواخر اردیبهشت تا اواسط خرداد ماه است. همان وقتی که مزارع گل محمدی در اوج شکوفایی قرار دارند و عطر گل‌ها در فضا می‌پیچد. در این بازه زمانی، احتمال بیشتری وجود دارد که خانواده‌های دامغانی در حال برگزاری این آیین برای نوزادان خود باشند. همچنین، جشنواره ملی گل غلتان نوزادان امیریه دامغان نیز معمولاً در همین بازه زمانی از سال برگزار می‌شود . و فرصت مناسبی برای آشنایی با این رسم به صورت جمعی و همراه با برنامه‌های فرهنگی و هنری متنوع است.
نقش گل محمدی در این آیین
گل محمدی، با عطر دل‌انگیز و رنگ صورتی لطیف خود، نه تنها نمادی از زیبایی و طراوت است، بلکه نقش محوری و اساسی در آیین سنتی گل غلتان در دامغان ایفا می‌کند . انتخاب این گل برای این مراسم ریشه در باورهای دیرینه و خواص شناخته شده آن در طب سنتی و فرهنگ عامیانه دارد . گل محمدی یکی از ارزشمندترین گونه‌های گل رز است که به دلیل عطر قوی، خواص دارویی و کاربردهای متنوع در صنایع آرایشی، بهداشتی و غذایی شناخته شده است . در طب سنتی ایران، از گلاب و روغن گل محمدی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها و تقویت سلامتی استفاده می‌شده است.
همانطور که در بخش‌های قبلی اشاره شد، گل‌های محمدی تازه چیده شده برای برگزاری آیین گل غلتان استفاده می‌شوند. خانواده‌ها با دقت این گل‌ها را از مزارع تهیه کرده و پس از پاکسازی، آن‌ها را به صورت نیمه‌پژمرده در می‌آورند تا عطر بیشتری از خود متصاعد کنند. سپس، این گلبرگ‌های معطر به عنوان بستری نرم و خوشبو برای غلتاندن نوزاد مورد استفاده قرار می‌گیرند و در پایان نیز به آرامی بر روی بدن نوزاد مالیده می‌شوند تا عطر و برکت آن‌ها جذب پوست او شود.
نقش گل محمدی در آیین گل غلتان، فراتر از یک عنصر تزیینی است؛ این گل، با عطر و خواصش، قلب تپنده‌ی این سنت دیرینه به شمار می‌رود و پیوندی عمیق بین نوزاد، طبیعت و باورهای فرهنگی مردم دامغان ایجاد می‌کند.
دامغان در فصل گل محمدی: جاذبه‌های گردشگری همزمان
سفر به دامغان در فصل بهار و همزمان با برگزاری آیین گل غلتان، فرصتی بی‌نظیر برای آشنایی با دیگر جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی این شهر کهن نیز فراهم می‌کند. عطر دل‌انگیز گل‌های محمدی که در فضا پراکنده است، تجربه‌ی بازدید از این دیدنی‌ها را دلپذیرتر خواهد کرد. در این بخش، به برخی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری دامغان که می‌توانید در کنار شرکت در حال و هوای آیین گل غلتان از آن‌ها دیدن کنید، اشاره می‌کنیم:
مسجد جامع دامغان
این مسجد تاریخی، با قدمتی که به قرون اولیه اسلامی بازمی‌گردد، یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین مساجد ایران است. مناره آجری بلند و باشکوه آن، با تزئینات زیبای آجری، از شاخص‌ترین عناصر معماری این بنا به شمار می‌رود. حیاط وسیع و شبستان‌های ستون‌دار مسجد، فضایی آرامش‌بخش و روحانی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.
مناره تاریخانه
این مناره آجری استوانه‌ای شکل، با ارتفاع حدود ۲۶ متر، از آثار ارزشمند دوره سلجوقی در دامغان است. برخی باستان‌شناسان معتقدند که این مناره در کنار یک مسجد قدیمی‌تر بنا شده بوده و احتمالاً به عنوان راهنمای کاروان‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. تزئینات آجری ساده و در عین حال زیبای آن، گویای هنر معماری آن دوران است.
تپه حصار
این تپه باستانی در جنوب شرقی دامغان، یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی فلات ایران است که آثار سکونت از دوران پیش از تاریخ تا دوره ساسانی در آن کشف شده است. بازدید از این تپه، فرصتی برای آشنایی با لایه‌های مختلف تمدن در این منطقه را فراهم می‌کند.
مجموعه چشمه علی
این مجموعه تفریحی و تاریخی در حدود ۳۰ کیلومتری شمال دامغان واقع شده و شامل عمارتی زیبا در میان یک استخر طبیعی و چشمه‌های جوشان است. این مکان در دوره صفوی مورد توجه بوده و بناهای موجود نیز یادگاری از آن دوران هستند. طبیعت سرسبز و آب و هوای خنک این منطقه، آن را به یک تفرجگاه دلپذیر تبدیل کرده است.
برج و بقعه پیر علمدار
این بنای تاریخی مربوط به دوره سلجوقی، با گنبد مخروطی شکل و تزئینات آجری زیبا، یکی دیگر از آثار ارزشمند معماری اسلامی در دامغان به شمار می‌رود. این بقعه، مدفن یکی از عرفای بزرگ قرن پنجم هجری است.
بازار سنتی دامغان
گشت و گذار در بازار قدیمی دامغان، فرصتی برای آشنایی با صنایع دستی و سوغات محلی این شهر، از جمله محصولات مرتبط با گل محمدی (گلاب، عرقیات، مربا) و دیگر تولیدات منطقه را فراهم می‌کند. معماری سنتی بازار نیز جذابیت خاص خود را دارد.
مزارع گل محمدی
در فصل بهار، به ویژه در اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد، مزارع گل محمدی اطراف دامغان به اوج زیبایی و عطر می‌رسند. بازدید از این مزارع و شرکت در مراسم گلاب‌گیری سنتی (در صورت امکان)، می‌تواند تجربه‌ای منحصربه‌فرد و به یادماندنی باشد.
با برنامه‌ریزی سفر خود به دامغان در فصل گل محمدی، می‌توانید علاوه بر تجربه آیین سنتی گل غلتان، از این جاذبه‌های تاریخی و طبیعی نیز دیدن کرده و سفری پربار و خاطره‌انگیز را برای خود رقم بزنید.
تجربه شرکت در آیین گل غلتان برای گردشگران
آیین گل غلتان، به طور سنتی، یک مراسم خانوادگی و خصوصی است که با حضور نزدیکان و بستگان نوزاد برگزار می‌شود . هدف اصلی آن، حفظ سلامتی و شادابی نوزاد در اولین بهار زندگی اوست . بنابراین، شرکت مستقیم گردشگران به عنوان عضوی از مراسم و غلتاندن نوزاد در گل‌ها معمولاً امکان‌پذیر نیست . این لحظات صمیمی و پر از معنا، متعلق به خانواده و نزدیکان نوزاد است . اما، گردشگران علاقه‌مند می‌توانند به روش‌های دیگری با این آیین زیبا ارتباط برقرار کرده و تجربه‌ای نزدیک از آن کسب کنند:
تماشا به عنوان مهمان
در برخی موارد، به ویژه اگر از طریق آشنایان یا اقامتگاه‌های محلی با خانواده‌ای که در حال برگزاری آیین گل غلتان هستند ارتباط برقرار کنید، ممکن است با روی گشاده از شما دعوت شود تا به عنوان مهمان در بخشی از مراسم حضور داشته باشید و شاهد این سنت زیبا باشید .
بازدید از جشنواره ملی گل غلتان نوزادان امیریه
شهر امیریه در نزدیکی دامغان، به عنوان “پایتخت گل غلتان ایران” شناخته می‌شود . این شهر هر ساله در فصل بهار، جشنواره ملی گل غلتان نوزادان را برگزار می‌کند . این جشنواره فرصت بسیار خوبی برای گردشگران فراهم می‌کند تا این آیین سنتی را به صورت جمعی و در قالب برنامه‌های فرهنگی و هنری متنوع مشاهده کنند . در این جشنواره معمولاً نمایش‌های نمادین از آیین گل غلتان برگزار می‌شود و می‌توانید با مراحل مختلف آن، باورها و رسوم مرتبط آشنا شوید . همچنین، در حاشیه جشنواره، برنامه‌های دیگری مانند نمایشگاه‌های صنایع دستی، موسیقی محلی و عرضه محصولات مرتبط با گل محمدی نیز برگزار می‌گردد.
ارتباط با جوامع محلی و اقامتگاه‌های بوم‌گردی
اقامت در خانه‌های بومی و اقامتگاه‌های بوم‌گردی در دامغان و روستاهای اطراف، می‌تواند فرصتی برای آشنایی نزدیک با فرهنگ و سنت‌های محلی، از جمله آیین گل غلتان، فراهم کند . ممکن است میزبانان شما اطلاعات ارزشمندی در مورد این رسم ارائه دهند و حتی شما را به دیدن یک مراسم واقعی (با کسب اجازه از خانواده مربوطه) راهنمایی کنند.
بازدید از مزارع گل محمدی در فصل بهار
حتی اگر امکان تماشای مستقیم آیین گل غلتان فراهم نشود، سفر به دامغان در فصل گل‌های محمدی و بازدید از مزارع وسیع و عطرآگین این گل‌ها، تجربه‌ای بی‌نظیر و مرتبط با این آیین خواهد بود . می‌توانید از نزدیک شاهد برداشت گل‌ها و مراحل گلاب‌گیری سنتی باشید و با اهمیت این گل در فرهنگ و اقتصاد منطقه آشنا شوید.
سایت راه‌توس، همراه شما در سفرهای ریلی و هوایی
سایت راه‌توس، با ارائه خدمات متنوع در زمینه فروش بلیط قطار، هواپیما و تور، همواره در تلاش است تا بهترین تجربه سفر را برای شما فراهم کند.همچنین، مجموعه ما در تلاش است با ارائه مجموعه متنوعی از تورهای گردشگری، امکان سفر به نقاط مختلف ایران و جهان را برای شما فراهم کند .
راه های ارتباطی :
تلفن ثابت : ۳۲۲۳۳۰۰۰-۰۵۱
پشتیبانی قطار : ۰۹۰۳۳۱۱۹۰۳۶
تور و پرواز های داخلی : ۰۹۰۰۳۱۱۹۰۳۶
تور و پرواز های خارجی : ۰۹۱۰۳۱۱۹۰۳۶