در قلب تاریخ‌خیز و تمدن‌پرور استان فارس، جایی که عطر بهارنارنج شیراز و شکوه تخت جمشید با تاریخ گره خورده است، نگین آبی و درخشانی آرامیده که نه تنها منبع حیات و رونق کشاورزی منطقه است، بلکه خود گواه زنده‌ای بر تدبیر و دانش کهن ایرانیان در مهار آب و مدیریت منابع طبیعی است : سد درودزن. این سد که بر بستر رودخانه پرتوان کر بنا شده، فراتر از یک سازه مهندسی، آینه‌ای است که تصویر عظمت گذشته و نیاز امروز را در خود بازتاب می‌دهد.
تصور کنید در دشتی وسیع، جایی که روزگاری هخامنشیان برای آبیاری مزارع و تأمین آب شرب شهرهای پرجمعیت خود، با نبوغی حیرت‌انگیز، آب را مهار می‌کردند، امروزه سدی مدرن با همان هدف، اما با ابعادی شگرف‌تر، خودنمایی می‌کند. سد درودزن تنها یک مخزن آب نیست؛ این سد، پیونددهنده‌ی ناگسستنی گذشته و حال است. اینجا هم می‌توانید ردپای سازه‌های آبی دوران باستان، همچون «بند بهمن» و «پل بند امیر» را ببینید که در زیر آب‌های آرام سد پنهان شده‌اند، و هم از زیبایی‌های طبیعی خیره‌کننده‌اش لذت ببرید.
از لحظه‌ای که خورشید بر پهنه‌ی آبی سد می‌تابد و انعکاس آسمان نیلگون در آن می‌رقصد، تا غروب دل‌انگیز آفتاب که رنگ‌های نارنجی و صورتی را بر سطح آب نقاشی می‌کند، سد درودزن تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای هر بازدیدکننده‌ای رقم می‌زند. این منطقه، با پوشش گیاهی متنوع، هوای مطبوع، و چشم‌اندازهای بدیع کوهستان، مقصدی عالی برای طبیعت‌گردان، علاقه‌مندان به تاریخ، و حتی کسانی است که به دنبال آرامش و فرار از هیاهوی شهر هستند. بیایید با هم در این مطلب از مجله گردشگری بلیط اینجا به کشف این نگین آبی بپردازیم و از زوایای مختلف، شگفتی‌های سد درودزن را واکاوی کنیم.
معرفی کلی سد درودزن
سد درودزن، یکی از مهم‌ترین و بزرگترین سازه‌های آبی در استان فارس است که نقشی حیاتی در حیات اقتصادی و زیست‌محیطی منطقه ایفا می‌کند. این سد نه تنها یک پروژه مهندسی عظیم، بلکه گواه زنده‌ای بر تداوم دانش و تلاش انسان برای مهار آب و بهره‌برداری بهینه از آن است، که ریشه‌هایی عمیق در تاریخ کهن ایران‌زمین دارد.
موقعیت جغرافیایی و دسترسی
سد درودزن در شمال استان فارس و در فاصله تقریبی ۸۵ کیلومتری شمال غرب شیراز و در حدود ۵۰ کیلومتری شمال مرودشت واقع شده است. این سد بر روی رودخانه کر احداث گردیده است. رودخانه کر یکی از پرآب‌ترین رودخانه‌های فارس و منبع اصلی تأمین آب دشت‌های مرودشت و کامفیروز است که از کوه‌های شمالی فارس سرچشمه می‌گیرد و مسیر پر پیچ و خمی را تا دریاچه بختگان (که اکنون خشک شده است) طی می‌کند.
دسترسی به سد درودزن نسبتاً آسان است:
از شیراز:بهترین مسیر از طریق جاده شیراز-مرودشت است. پس از عبور از مرودشت، به سمت شمال (سمت شهرستان ارسنجان و کامفیروز) حرکت کرده و با دنبال کردن تابلوهای راهنما به سمت درودزن، به منطقه سد خواهید رسید. فاصله زمانی این مسیر حدود ۱.۵ تا ۲ ساعت است.
از مرودشت: مسیر مستقیم‌تر است. از مرودشت به سمت شمال حرکت کرده و پس از طی حدود ۵۰ کیلومتر، به منطقه سد درودزن خواهید رسید.
روستاهای اطراف: سد درودزن در نزدیکی روستاهایی همچون درودزن (یا دورودزن)، کامفیروز، و سایر روستاهای بخش درودزن قرار گرفته است. این روستاها خود نیز از نظر کشاورزی و طبیعت‌گردی دارای اهمیت هستند.
تاریخچه ساخت سد درودزن (سد فعلی)
سد درودزن کنونی، یک سد خاکی با هسته رسی است که عملیات احداث آن در سال ۱۳۵۱ شمسی (۱۹۷۲ میلادی) آغاز شد و در سال ۱۳۵۶ شمسی (۱۹۷۷ میلادی) به بهره‌برداری رسید. ارتفاع سد حدود ۶۰ متر از بستر رودخانه و طول تاج آن حدود ۲۳۰ متر است. ظرفیت مخزن سد درودزن در حدود ۹۹۰ میلیون متر مکعب آب برآورد می‌شود که آن را به یکی از بزرگترین سدهای استان فارس و حتی کشور تبدیل کرده است. هدف اصلی از ساخت این سد، توسعه کشاورزی در دشت‌های وسیع مرودشت، کامفیروز و قصرالدشت و همچنین تأمین آب شرب بخشی از جمعیت استان فارس بود.
تاریخچه آب در منطقه (از گذشته تا امروز): میراثی از تدبیر کهن
رودخانه کُر، شریان حیاتی دشت‌های وسیع و حاصلخیز مرودشت و کامفیروز، از دیرباز نقش محوری در شکل‌گیری و دوام تمدن‌ها در این منطقه داشته است. اینجا، جایی است که نیاکان ما، هزاران سال پیش، به درک عمیقی از اهمیت آب و ضرورت مدیریت آن دست یافتند. سد درودزن کنونی، گرچه یک سازه مدرن است، اما در حقیقت ادامه‌ای بر میراث گران‌بهای مهندسی آب ایران باستان است که قدمت آن به دوران هخامنشیان و حتی پیش از آن بازمی‌گردد.
شاید شگفت‌انگیز باشد بدانید که در بستر رودخانه کُر و در همین نزدیکی سد درودزن، بقایای سازه‌های آبی باستانی وجود دارد که نشان از نبوغ مهندسی ایرانیان باستان دارد. این سازه‌ها، پیش از آبگیری سد درودزن در دهه ۵۰ شمسی، به طور کامل در زیر آب پنهان شدند و اکنون تنها در تصاویر ماهواره‌ای یا در مواقع کاهش شدید سطح آب سد قابل مشاهده هستند. از مهم‌ترین این سازه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بند بهمن (سد هخامنشی)
این سازه باستانی، که به نام “بند بهمن” شهرت دارد، قدمت آن به دوران هخامنشیان (حدود ۲۵۰۰ سال پیش) بازمی‌گردد و در واقع قدیمی‌ترین سد جهان است که تا به امروز بقایای آن کشف شده است. بند بهمن، سدی انحرافی بود که هدف اصلی آن، هدایت بخشی از آب رودخانه کُر به سمت کانال‌های آبیاری برای سیراب کردن مزارع وسیع دشت مرودشت و به خصوص تأمین آب شرب و کشاورزی پایتخت هخامنشیان، یعنی پرسپولیس (تخت جمشید)، بود. این سد با استفاده از سنگ‌های تراشیده و ملات ساروج بنا شده بود و مهندسی آن نشان از دانش عمیق ایرانیان در زمینه هیدرولیک و مدیریت آب دارد. کشف این سد، نشانه‌ای قوی از اهمیت آب و برنامه‌ریزی دقیق در امپراتوری هخامنشی است.
پل بند امیر (دوره آل بویه)
این سازه باشکوه که تاریخ آن به دوره آل بویه (قرن چهارم هجری قمری) بازمی‌گردد. در واقع ترکیبی از یک پل و یک بند آبیاری بوده است. پل بند امیر، علاوه بر اینکه راه عبور و مرور را بر روی رودخانه کُر فراهم می‌کرد. وظیفه بالا آوردن سطح آب و هدایت آن به کانال‌های آبیاری در دشت مرودشت را نیز بر عهده داشت. این سازه از آجر و ساروج ساخته شده بود .و معماری آن، اوج هنر مهندسی و معماری اسلامی ایران را به نمایش می‌گذاشت. زیبایی و کارایی این پل بند، آن را به یکی از شاهکارهای مهندسی آب در دوران اسلامی تبدیل کرده بود.
سد ساسانی (در مجاورت بند بهمن)
در نزدیکی بند بهمن هخامنشی، بقایای یک سد دیگر متعلق به دوره ساسانیان نیز کشف شده است. این سد نیز با هدف مشابه، یعنی تنظیم و توزیع آب رودخانه کُر برای مصارف کشاورزی ساخته شده بود. این تداوم در ساخت سازه‌های آبی نشان می‌دهد که مدیریت منابع آب در این منطقه، از مهم‌ترین دغدغه‌های حاکمان و مردمان محلی در طول تاریخ بوده است.
چگونگی کشف آثار باستانی در این منطقه پیش از آبگیری سد کنونی
داستان کشف این سازه‌های باستانی در نوع خود شگفت‌انگیز است. در دهه ۱۳۵۰ شمسی، زمانی که مطالعات و عملیات ساخت سد درودزن آغاز شد. باستان‌شناسان متوجه وجود آثار تاریخی در بستر رودخانه و اطراف محل آبگیری سد شدند. با کاوش‌های گسترده و دقیق، بند بهمن هخامنشی، پل بند امیر و سایر سازه‌های آبی قدیمی‌تر از زیر خاک و گل بیرون آمدند.
این کاوش‌ها فرصتی بی‌نظیر برای درک عمیق‌تر از تمدن‌های گذشته و دانش آبیاری آن‌ها فراهم آورد. باستان‌شناسان، مهندسی دقیق این سازه‌ها، تکنیک‌های ساخت و مصالح به کار رفته در آن‌ها را مورد بررسی قرار دادند. پیش از آبگیری نهایی سد درودزن، مستندسازی دقیق از این آثار انجام شد و تلاش‌هایی برای حفظ برخی از آن‌ها صورت گرفت. هرچند که در نهایت بیشتر این سازه‌ها در زیر آب‌های سد پنهان شدند، اما کشف آن‌ها، اهمیت تاریخی و باستانی منطقه را به شدت بالا برد و نشان داد که سد درودزن کنونی، بر روی بستر یک تاریخ غنی از مدیریت آب بنا شده است.
جاذبه‌های گردشگری و تفریحات در اطراف سد درودزن
سد درودزن، علاوه بر اهمیت استراتژیک در تأمین آب و برق، به واسطه موقعیت جغرافیایی خاص و طبیعت بکر اطرافش، پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر و ارائه تجربه‌های متنوع دارد. این منطقه مقصدی جذاب برای طبیعت‌گردان، علاقه‌مندان به عکاسی، و کسانی است که به دنبال آرامش در دل طبیعت هستند.
طبیعت‌گردی
اطراف سد درودزن، به ویژه در فصول پرباران، به تابلویی زنده و رنگارنگ از طبیعت تبدیل می‌شود. این منطقه با چشم‌اندازهای متنوع خود، فرصت‌های بی‌نظیری را برای طبیعت‌گردی و لذت بردن از آرامش محیط فراهم می‌آورد:
پوشش گیاهی منطقه و گونه‌های جانوری
اطراف سد و دشت‌های پیرامون آن، دارای پوشش گیاهی متنوعی است که شامل درختان بنه (پسته وحشی)، بادام کوهی، ارژن، و انواع گیاهان دارویی و مرتعی می‌شود. در فصل بهار، دشت‌ها از گل‌های وحشی رنگارنگ پوشیده می‌شوند که منظره‌ای چشم‌نواز خلق می‌کنند.
این منطقه همچنین زیستگاهی برای گونه‌های مختلف جانوری است. پرندگان آبزی و کنار آبزی متعددی به ویژه در فصل مهاجرت در اطراف سد دیده می‌شوند که برای پرنده‌نگری فرصت‌های خوبی را فراهم می‌آورند. روباه، شغال، خرگوش، و انواع خزندگان و جوندگان نیز از ساکنان این اکوسیستم هستند.
.jpg)
فرصت‌های عکاسی از مناظر طبیعی و چشم‌اندازهای سد
سد درودزن با وسعت چشمگیر و آبی لاجوردی خود، پس‌زمینه‌ای فوق‌العاده برای عکاسی است. می‌توانید از زوایای مختلف، تصاویری بدیع از پهنه‌ی آبی سد، کوهستان‌های اطراف که در آب منعکس شده‌اند، و بازی نور و سایه بر سطح آب ثبت کنید. طلوع و غروب خورشید بر فراز سد، صحنه‌هایی فراموش‌نشدنی را برای عکاسان به ارمغان می‌آورد. پوشش گیاهی متنوع و پرندگان موجود در منطقه نیز سوژه‌های جذابی برای عکاسی طبیعت هستند.
مسیرهای پیاده‌روی و کوهنوردی سبک در اطراف
کوه‌ها و تپه‌های اطراف سد، مسیرهای مناسبی برای پیاده‌روی‌های سبک و کوهنوردی‌های کوتاه فراهم می‌کنند. این مسیرها معمولاً شیب ملایمی دارند و برای تمامی افراد، حتی خانواده‌ها مناسب هستند. پیاده‌روی در این مسیرها، فرصتی برای تنفس هوای پاک، لذت بردن از سکوت طبیعت و مشاهده مناظر بکر از ارتفاعات را به شما می‌دهد.
تفریحات آبی (با رعایت قوانین و مجوزها)
گرچه سد درودزن یک سد مخزنی است و اولویت با حفظ کیفیت آب و ایمنی است. اما در صورت وجود مجوز و شرایط مناسب، برخی تفریحات آبی نیز ممکن است قابل انجام باشد:
قایق‌سواری
در برخی فصول و با رعایت مقررات ایمنی، ممکن است امکان قایق‌سواری (معمولاً با قایق‌های موتوری کوچک یا پارویی) در بخش‌هایی از سد فراهم باشد. این تجربه فرصتی برای دیدن سد از زاویه‌ای متفاوت و لذت بردن از آرامش آب را به ارمغان می‌آورد. همواره پیش از اقدام به قایق‌سواری، از وجود مجوز و امکانات ایمنی اطمینان حاصل کنید.
ماهیگیری
سد درودزن محل زندگی گونه‌های مختلف ماهی آب شیرین است. ماهیگیری با رعایت قوانین و اخذ مجوزهای لازم (در صورت نیاز) می‌تواند فعالیتی لذت‌بخش برای علاقه‌مندان باشد. (توجه: حتماً قبل از ماهیگیری از مجاز بودن آن و نوع مجوزهای مورد نیاز از مقامات محلی یا محیط زیست استعلام بگیرید).
روستاهای اطراف: دروازه‌ای به فرهنگ بومی فارس
بازدید از روستاهای اطراف سد درودزن، تجربه‌ای مکمل برای آشنایی با زندگی روستایی و فرهنگ غنی مردم فارس فراهم می‌کند.
معرفی روستاهای دیدنی اطراف سد و فرهنگ بومی آن‌ها:
روستای درودزن (دورودزن): این روستا که نام سد از آن گرفته شده، نزدیک‌ترین روستا به سد است و زندگی روستایی اصیل در آن جریان دارد. مردم این روستا عمدتاً کشاورز و دامدار هستند و مهمان‌نوازی از ویژگی‌های بارز آن‌هاست.
بخش کامفیروز: منطقه کامفیروز (شمالی و جنوبی) در اطراف سد، به دلیل داشتن دشت‌های حاصلخیز و کشت برنج (به خصوص برنج کامفیروزی که شهرت زیادی دارد) معروف است. بازدید از این منطقه، فرصتی برای آشنایی با شالیزارها و فرایند کشت برنج را فراهم می‌کند.
روستاهای دیگر:روستاهای کوچک‌تر دیگری نیز در اطراف سد وجود دارند که هر یک با معماری و سبک زندگی خاص خود، دیدنی هستند.
بازدید از سد درودزن و مناطق اطراف آن، تلفیقی از تاریخ، طبیعت و فرهنگ را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد .و خاطره‌ای دلنشین از سفر به استان فارس را رقم خواهد زد.
نکات کاربردی برای بازدیدکنندگان: برنامه‌ریزی یک سفر خاطره‌انگیز
برای اینکه تجربه بازدید شما از سد درودزن به بهترین شکل ممکن و بدون هیچ دردسری رقم بخورد، برنامه‌ریزی دقیق و توجه به برخی نکات کاربردی ضروری است. این بخش راهنمای جامعی برای آمادگی پیش از سفر و حین بازدید ارائه می‌دهد.
بهترین زمان بازدید (فصول مناسب، شرایط آب و هوایی)
فصل بهار (اواخر اسفند تا اواخر اردیبهشت): بهار بهترین زمان برای بازدید از سد درودزن است. هوا بسیار مطبوع و خنک بوده و طبیعت اطراف سد در زیباترین حالت خود قرار دارد. دشت‌ها و کوهستان‌ها با گل‌های وحشی رنگارنگ پوشیده شده‌اند و طراوت خاصی بر منطقه حاکم است. سطح آب سد نیز معمولاً در اوج خود قرار دارد که منظره‌ای باشکوه ایجاد می‌کند. ممکن است در روزهای تعطیل نوروز یا اواخر هفته شلوغی نسبی وجود داشته باشد.
فصل پاییز (مهر تا آذر): پاییز نیز زمان مناسبی برای بازدید است. هوا دلپذیر و خنک بوده و طبیعت رنگ‌های پاییزی به خود می‌گیرد که برای عکاسی بسیار جذاب است. از شلوغی تابستان خبری نیست.
نتیجه گیری
در نهایت، سد درودزن تنها یک سازه عظیم مهندسی نیست. این نگین آبی در قلب استان فارس، نمادی از تداوم تمدن و تدبیر است. که از هزاره‌ها پیش، آب را مهار کرده و به خدمت انسان درآورده است. از بازتاب شکوه سدهای هخامنشی و ساسانی در زیر آب‌های آرامش، تا نقش حیاتی‌اش در کشاورزی و تأمین آب شرب امروز، سد درودزن قصه‌ای ناگفته از ارتباط عمیق انسان با طبیعت و تلاش برای رام کردن آن را روایت می‌کند.
این منطقه، با چشم‌اندازهای طبیعی خیره‌کننده، فرصت‌های بی‌نظیر برای طبیعت‌گردی، عکاسی و تجربه زندگی روستایی، مقصدی ایده‌آل برای کسانی است که به دنبال آرامش، زیبایی و درک عمیق‌تر از تاریخ این سرزمین هستند. پیاده‌روی در دشت‌های پرگل بهاری، تماشای غروب دل‌انگیز آفتاب بر پهنه آبی سد، یا حتی تصور عظمت مهندسی باستانی که در زیر این آب‌ها خفته است. همگی تجربه‌هایی فراموش‌نشدنی را برای شما رقم خواهند زد.
سفر با راه توس
پس اگر شما هم مجذوب این نقطه تاریخی و طبیعی شده‌اید و قصد سفر به این خطه دل‌انگیز را دارید، مجموعه گردشگری راه توس همراه شماست. برای تهیه بلیط سفرهای هوایی، ریلی و اتوبوسی به مقصد استان فارس و دیگر نقاط کشور، می‌توانید به سایت راه توس مراجعه کنید. ما با ارائه سیستم آنلاین و کاربرپسند، تجربه خرید بلیطی کاملاً راحت، سریع و بدون دردسر را برای شما فراهم می‌کنیم .تا با خیالی آسوده، برنامه‌ریزی سفر خود را آغاز کنید.
با راه توس، سفرتان را با آرامش برنامه‌ریزی کنید و از تماشای این نگین آبی در قلب تاریخ فارس لذت ببرید!
📞 برای اطلاعات بیشتر و تهیه بلیط:
☎️ تلفن تماس: ۰۵۱۳۲۲۳۳۰۰۰
📞 شماره همراه: ۰۹۰۰ ۳۱۱ ۹۰۳۶
📞 شماره همراه: ۰۹۱۰۳۱۱۹۰۳۶
🌐 وبسایت: https://rahetoos.ir/